Vietnam'daki Nike Ayakkabı Fabrikası, İşçiler İçin Güvenli Değil
Steven Sera / 8
Kasım 1997
Önde gelen bir
muhasebe firması, Nike'ın dünyanın dört bir yanındaki fabrikalarında örnek
çalışma koşulları sağladığına dair böbürlenmesini baltalayarak, ayakkabı
üreticisinin Vietnam'daki fabrikalarından birinde çok sayıda güvensiz koşullar
buldu.
Ernst & Young,
Ocak ayında yalnızca şirketin dahili kullanımı için hazırladığı bir teftiş
raporunda, Ho Chi Minh Şehri yakınlarındaki fabrikada çalışanların, fabrikanın
bazı kısımlarında yerel yasal standartları 177 kez aşan kanserojen maddelere
maruz kaldığını ve 77 kişinin kanserojen maddelere maruz kaldığını yazdı. Çalışanların
yüzdesi solunum problemlerinden muzdaripti.
Rapor ayrıca,
Koreli bir taşeronun sahibi olduğu ve işlettiği şantiyedeki çalışanların,
haftada 10 dolara Vietnam yasalarının izin verdiğinden çok daha fazla, haftada
65 saat çalışmaya zorlandığını söyledi.
Teftiş raporu,
dünyanın en büyük spor ayakkabı şirketinin insan hakları ve işçi gruplarından,
yıldız atletlere milyonlarca dolar harcarken bile işçilere kötü davrandığı
yönünde eleştirilere maruz kaldığı bir dönemde, Nike'ın fabrikalarından birinin
koşullarına alışılmadık derecede ayrıntılı bir bakış sunuyor.
Diğer Amerikalı
üreticilerin de denizaşırı tesislerde sorunları olmasına rağmen, Nike
tartışmada bir paratoner haline geldi çünkü geçen yıl 9.2 milyar dolarlık
satıştan yaklaşık 800 milyon dolar kazandığından beri daha fazlasını
yapabilecek durumda görülüyor.
Hoşnutsuz bir
çalışan tarafından iç raporun bir kopyası verilen Nike'ın çalışma koşullarını
eleştirenler, bunu The New York Times ve diğer birkaç muhabire sunarak şirketin
iddiaları ele almak için dün bir basın toplantısı düzenlemesini istedi.
Nike sözcüsü Vada
Manager, "Çalışanlarımızın çıkarlarını gözettiğimize inanıyoruz," dedi.
"Nike çalışanlarının daha iyi ücretler aldıklarını ve daha iyi koşullar
altında ürün ürettiklerini gösteren, giderek artan sayıda belge var."
O ve diğer Nike
yetkilileri, raporun geçtiğimiz Ocak ayında, fabrikanın açılmasından 17 ay
sonra yayınlanmasından bu yana şirketin çalışma koşullarını iyileştirmek için
bir "eylem planı" yürüttüğünü söyledi. Şirket, fazla mesaiyi keskin
bir şekilde azalttığını, güvenliği ve havalandırmayı iyileştirdiğini ve zehirli
kimyasalların kullanımını azalttığını söyledi.
Şirket ayrıca,
raporun dahili izleme sisteminin tam olarak olması gerektiği gibi çalıştığını
gösterdiğini iddia etti.
Müdür Bey, ''Bu,
izleme sistemimizin çalıştığını gösteriyor'' dedi. ''Bu sorunları herkesten
önce açıkça ortaya çıkardık ve düzeltmek için oldukça hızlı hareket ettik.''
Nike genellikle düşük ücret ve
uzun çalışma saatleri nedeniyle
saldırıya uğrasa da, Ernst & Young raporu, Nike'ı eleştirenler için
nispeten yeni bir cepheyi zorladı: fabrikalarındaki hava kalitesi. Ernst &
Young, bir kanserojen olan Toluenin, kendisi Amerikan toluen standartlarından
yaklaşık dört kat daha katı olan Vietnam düzenlemelerinin izin verdiği miktarın
6 ila 177 katı arasında incelenen fabrikanın farklı bölgelerinde havada
bulunduğunu buldu. Toluene uzun süre maruz kalmanın karaciğere, böbreklere ve
merkezi sinir sistemine zarar verdiği bilinmektedir.
Nike'ın daha yeni
fabrikalarından birinde bu tür koşulların var olması ve Nike'ın kendi
danışmanları tarafından sert bir değerlendirmeye tabi tutulması, devam eden bir
destanın bir başka utanç verici bölümü için yapılmıştı.
Sadece beş ay önce
şirket, geçen baharda Nike'ın emriyle 15 fabrikayı teftiş etmiş olan sivil
haklar savunucusu ve eski Birleşmiş Milletler temsilcisi Andrew Young'dan
alıntı yapan tam sayfa gazete ilanları yayınlamıştı. Üç ülkeyi kapsayan iki
haftalık turunu tamamladıktan sonra, Nike'a işçilerine davranma konusunda
"iyi bir iş" çıkardığını bildirdi, ancak "daha iyisini yapması
gerektiğini" kabul etti. Bay Young, insan hakları tarafından geniş çapta
eleştirildi. grupları ve çalışma gruplarını kendi tercümanlarını almadıkları ve
özensiz teftişler yaptıkları için, bu iddiayı defalarca reddetti.
Pek çok Amerikalı
hazır giyim üreticisi gibi Nike de Asya'da 450.000'den fazla işçi
çalıştıran 150 kadar fabrikayla birçok taşeron kullanıyor. Ve birçokları gibi,
bu aldatıcı ilişki, genellikle dünyanın o bölgesindeki fabrikalara Amerikan
tarzı iş uygulamalarını empoze etmenin zorluğunun bir nedeni olarak sunulur.
Ernst & Young
tarafından denetlenen Tae Kwang Vina fabrikası, Nike'ın daha büyük
tesislerinden biridir. Eskiden Saygon olan Ho Chi Minh şehrinin yaklaşık 40 km
kuzeydoğusundaki Bien Hoa Şehrinde 9.200 çalışanı var ve her ay 400.000 çift
spor ayakkabısı üretiyor.
Ernst & Young
raporu, çoğu 25 yaşın altında olan binlerce genç kadının, günde 10 1/2 saat,
haftada altı gün, aşırı sıcak, gürültü ve kirli havada, günde 10 dolardan biraz
fazla ücretle çalıştırıldığına dair kasvetli bir tablo çizdi. Raporda ayrıca
cilt veya solunum sorunu olan işçilerin kimyasalların bulunmadığı bölümlere
nakledilmediği ve tehlikeli kimyasallarla uğraşan işçilerin yarısından
fazlasının koruyucu maske veya eldiven takmadığı da tespit edildi.
Sade, duygusuz bir
dille rapor, sorun üstüne sorun ayrıntılarıyla anlatıyordu.
Raporda, "Karıştırma
odasındaki toz standardı 11 kez aştı" denildi. Ayrıca,
''Çalışanların dikkatsizliğinden kaynaklanan yüksek oranda iş kazası var'' diye
ekledi.
Raporda daha sonra
iki soruna daha işaret edildi: ''Çalışanların kimyasalların zararlı etkilerini
yeterince anlayamaması'' ve ''Artan çalışan sayısı'' sağlık sorunları ile
kimyasallarla çalışmaya devam ediyor.
Raporda ayrıca, kimyasal
madde kullanan çeşitli departmanlarda "çalışanların yarısından
fazlasının" "kimyasal toz ve duman konsantrasyonunun standardı aştığı
çok tehlikeli yerlerde bile koruyucu ekipman (maske ve eldiven)
kullanmadığı" belirtildi.
San Francisco
merkezli, denizaşırı ülkelerdeki Amerikan fabrikalarındaki koşulları sıklıkla
eleştiren, kar amacı gütmeyen bir grup olan Ulusötesi Kaynak ve Eylem Merkezi
raporu kullanıma sundu. Merkez, raporu, görevi Vietnam'daki fabrikaları teftiş
etmek olan ve hoşnutsuz bir Nike çalışanı tarafından kendisine raporun bir
kopyası verilen Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü çevre danışmanı Dara
O'Rourke'den aldı.
Aynı zamanda
Ulusötesi Merkez'de araştırma görevlisi olan Bay O'Rourke, Nike'a işçilerine
daha iyi davranması için baskı yapmak istediği ve Ernst & Young'ın teftiş
raporunun Nike'ı rahat bıraktığına ikna olduğu için raporu kamuoyuna
açıkladığını söyledi. . Bay O'Rourke, fabrikadaki ücretlerin Vietnam'da ziyaret
ettiği 50 fabrika arasında en düşük olduğunu ve çalışma koşullarının
ortalamanın oldukça altında olduğunu söyledi.
Nike'ın
Vietnam'daki işçi uygulamaları müdürü Tien Nguyen dün düzenlediği basın
toplantısında, Ernst & Young'ın 10 ay önce gizli raporunu verir vermez
şirketin çalışma koşullarını iyileştirmek için çok sayıda adım attığını
söyledi.
Bay Nguyen, haftada
çalışılan saat sayısının 65'ten 45'e düşürüldüğünü ve çok daha fazla fanın
kurulduğunu söyledi. Ancak şirketin kimyasal seviyelerin artık yasal
standartları karşılayacak kadar düşük olup olmadığını belirlemek için hiçbir
ölçüm yapmadığını da kabul etti.
Nike'ın çalışma
ilişkileri direktörü Dusty Kidd, iyileştirmelerle birlikte "Amerika
Birleşik Devletleri'ndeki ayakkabı fabrikalarından belirgin şekilde daha
iyi" dedi. ''Vietnam'daki ayakkabı fabrikaları dünyanın en modern
fabrikaları arasında. Oradaki fabrikalar mükemmel fabrikalar ama daha iyiye
gidebilecekleri çok şey var.''
Ancak Birleşmiş
Milletler görevlerinin bir parçası olarak Nike fabrikasını üç kez ziyaret eden
Bay O'Rourke, geçen ay Vietnam'ı ziyaret ettiğinde birkaç işçinin fabrikanın
Ocak ayından pek de iyi olmadığını söylediğini söyledi. Birçok işçinin hala
koruyucu giysiler giymediğini, maaşın düşük kaldığını ve yöneticilerin hala
işçilere bağırdığını veya başka bir şekilde taciz ettiğini söyledi.Ziyaretlerini
Haziran ayında yapan Bay Young, bu fabrikayı incelemedi. Ve bitkilerin
"temiz, düzenli, yeterince havalandırılmış ve iyi aydınlatılmış"
olduğunu ilan eden raporunda, Ernst & Young raporuyla çok az ortak bulgu
vardı.Geziden önce Ernst & Young çalışmasından haberdar mıydı? Bay Young ile
Nike fabrikalarını gezen Doug Gatlin, öyle olduklarını söyledi. Yine de
yaptıkları işi savunan Bay Gatlin, "Gitmeden önce yaptıkları tüm raporları
görmedik veya okumadık" dedi. Bay Young, seyahat ettiği için yorum için
ulaşılamadı.Ernst & Young raporunun Nike'ın uygulamalarına ışık tuttuğu
kadarıyla, bazıları onda da kusur buldu. Örneğin Bay Rourke, çoğu çalışanın
ücretlerden ve çalışma koşullarından memnun olduğu sonucunu eleştirdi. Bay
O'Rourke, Ernst & Young'ın görüştüğü işçilerin dürüstçe konuşmaktan
korktuklarını söyledi. Bay O'Rourke, röportajlarının çok fazla hoşnutsuzluk
bulduğunu söyledi.Denetimin ayrıca Ernst & Young'ı kazalardan kurtardığını,
çünkü "çalışanların dikkatsizliğinin" birçok yaralanmaya neden olduğu
sonucuna vardığını söyledi. Ciddi bir sağlık ve güvenlik araştırmasının
"sadece kurbanı suçlamak yerine" eğitim eksikliği gibi kazaların
altında yatan nedenleri analiz edeceğini söyledi.
Bay O'Rourke, Ernst
& Young raporunun fabrikaları teftiş etmek için insan hakları grupları gibi
ticari olmayan monitörler kullanmanın faydalarını gösterecek kadar çok
yetersizlik içerdiğini söyledi.
